جذابیت‌هایِ پادشاهی

سلطنت، چه در قالبِ اقتدار و بزرگ‌منشیِ کورش و داریوش، و چه تحتِ بازنماییِ زرق و برق‌هایِ رژیمِ گذشته، در گفتارِ روزمره‌یِ مردمِ عادی به دوره‌ای جذاب و باشکوه تبدیل شده. تصاویرِ دورانِ سلطنتِ پهلوی حاویِ لحظاتی از آینده‌یِ تخیلی و فانتزیِ طبقه‌یِ متوسط است. انقلاب برایِ این ممکن شد که استراتژی‌هایِ رژیمِ سلطنتی تا حدِ زیادی منجر به قطبی شدنِ توزیعِ ثروت شده بود و ثروتمندانی که می‌توانستند سبکِ زندگیِ جالبی داشته باشند، تویِ چشم بودن‌شان اذیت‌کننده بود. نظامِ تصویرسازیِ رژیم گذشته ثروت را به رخ می‌کشید تا آرزوهای‌اش درباره‌یِ ایرانِ مرفه را مدام به خودش گوشزد کند. پژوهش‌ها می‌گویند آن تصاویر از ایرانِ مرفه ایرانی‌هایِ کمی را در خود جا داده بود، یا دست‌کم برایِ خیلی‌ها قانع‌کننده نبود. به دلایلِ مختلف، خشمِ طبقه‌یِ متوسطی که از اوضاع‌اش راضی نبود بیشتر و بیشتر می‌شد. رژیم برافتاد. جایگزینی آمد که سهم‌بریِ بیشتری از ثروت را برایِ همگان فراهم می‌کرد، حتا به بهایِ فساد، حتا به بهایِ چپاول، به بهایِ رشدِ محدود و عقب‌ماندگیِ زیاد و عناصر و شکلک‌هایِ فرهنگیِ عقب‌مانده. دوام‌اش در گرویِ این بود که سفره‌ای را باز کرده بود که گروه‌هایِ بیشتری می‌توانستند با روش‌هایِ معمول، غیرمعمول یا حتا مفسدانه از مناسبات بهره‌مند بشوند. بعد؟ در طولِ چند سال، گروه‌هایی که از وضعیت بهره‌مند شده بودند، باسواد شده بودند، رفاهِ نسبی داشتند، و رشدِ ابزارهایِ اطلاعاتی اجازه می‌داد که تصاویرِ متعددی از جهان ببینند، می‌دیدند که حالا درست لحظه‌ای ست که می‌خواهند همان جوری باشند که داشت در رسانه‌هایِ رژیمِ گذشته بازنمایی می‌شد. آن موقع همراهِ انقلاب بودند چون نمی‌توانستند همان طوری باشند که به نظر می‌رسید. حالا انگار می‌توانند آن جور باشند، اما شکل‌هایِ اجتماعی عقب‌مانده‌تر اند. مناسباتِ جنسی مریض شده، مناسباتِ حجاب مریض شده، ثروتمندتر شدن مریض شده، رابطه با دنیایِ متمدن مریض شده، ولی در مقابلِ همه‌یِ این‌ها،خیلی‌ها داراتر شده اند. انقلاب سهمِ بیشتری از ثروت و بهداشت و آموزش به آن‌ها داد و در عوض، آزادی‌هایِ اجتماعی‌شان را اندکی کم کرد. سطحِ بالاترِ رفاه و دانش آن‌ها و فرزندان‌شان را ترغیب کرد که به دنبالِ نعماتِ دنیا بروند. کامگیری از نعماتِ دنیا اما مشروط شده بود به سفر به تایلند و ارمنستان و آنتالیا و دوبی و اروپا و آمریکا، یا خزیده بود به کنجِ خلوتِ خانه‌ها، گره خورده با ترس و نفاق و فساد و وجدانِ بد. چیزهایی که رویِ دوشِ مرفهِ دورانِ پهلوی سنگینی نمی‌کرد. حالا سیمایِ دروغین و بزک‌شده‌یِ گذشته دارد آینده‌ای را با خود می‌کشد که باید به سمت‌اش حرکت کرد.